Swikotela swa aluminiyamu switirhisiwa ngopfu eka swakunwa swo paka, kusuka eka soda na biya kuya eka swakunwa swa matimba na tiyi. Ti vevuka, ti tirha kahle naswona ta olova, leswi endlaka leswaku ti va nhlawulo wa ku paka eka timiliyoni ta swakunwa emisaveni hinkwayo. Kambe, hambi leswi swi dumeke ni ku olova, ku ni swivangelo swo hlayanyana leswi endlaka leswaku ku nwa eka swikotela swa aluminiyamu swi nga ha va ku nga ri ndlela leyinene eka rihanyo ra wena ni vuhlayiseki bya wena.
Eka xitsalwana lexi, hi ta kambisisa makhombo lama nga vaka kona lama fambelanaka na ku nwa ku suka eka swikotela swa aluminiyamu, swilo swo kambela swo fana na xivumbeko xa tikhemikhali xa aluminiyamu, vukona bya swiengeteri leswi nga ni khombo, ku onhiwa ka mbango hi ku lahliwa ka swikotela swa aluminiyamu, na swin’wana leswi hlayisekeke eka swakunwa leswi nga emathinini.
1. Xivumbeko xa tikhemikhali ta aluminiyamu ni switandzhaku swa yona swa rihanyo .
Aluminium i nsimbi leyi tirhisiwaka ngopfu eka ku paka hikuva yi tiya, yi vevuka naswona yi vumbekile hi ku olova. Hambi leswi aluminiyamu hi yoxe hi ntolovelo yi hlayisekeke, swivilelo swi humelela hikwalaho ka ku tirhisana ka yona na tikhemikhali to karhi hi nkarhi wa endlelo ro chela emathinini. Xifunengeto xa le ndzeni xa swikotela swa aluminiyamu swi tala ku va ni leyara ya resin, leyi hi ntolovelo yi endliwaka hi bisphenol A (BPA) kumbe swihlanganisi leswi fanaka na swona, leswaku ku nga khomiwi hi ku kongoma exikarhi ka swakunwa ni nsimbi.
1.1 Xana BPA i yini?
BPA i xiaki xa tikhemikhali lexi tirhisiwaka ku nonon’hwisa tipulasitiki ni ti- resin. Yitala ku kumeka eka lining ya swikotela swa aluminium kuva yi sivela swakunwa kuva swinga hlamuli na nsimbi, leswinga endlaka leswaku kuva na nantswo wa nsimbi naswona swinga khumba nantswo kumbe khwalithi ya swakunwa. Hambiswiritano, BPA yi hlanganisiwile na timhaka to hambana ta rihanyo, leswi yisaka eka ku vilela hi ku tirhisiwa ka yona loku hangalakeke eka ku paka swakudya na swakunwa.
1.2 Makhombo ya rihanyo lama fambelanaka na BPA .
BPA yi vile nhlokomhaka ya ndzavisiso lowukulu hikwalaho ka makhombo ya yona ya rihanyo lama nga vaka kona. Swin’wana swa switandzhaku leswi karhataka ngopfu swa rihanyo swa ku hlangana na BPA swi katsa:
Ku kavanyeteka ka tihomoni: BPA yi hlayiwa tanihi ku kavanyeteka ka endocrine, leswi vulaka leswaku yi nga kavanyeta matirhelo ya ntolovelo ya tihomoni emirini. Swi hlanganisiwe ni ku nga ringaniseli ka tihomoni, leswi nga hoxaka xandla eka timhaka to tanihi ku pfumala n’wana, ku fika emalembeni ya kondlo-a-ndzi-dyi ni khensa yo hambana-hambana (ngopfu-ngopfu khensa ya mavele ni ya prostate).
Ku vilela ka nhluvukiso: Ku hlangana na BPA, ngopfungopfu hi nkarhi wa ku tika, swi nga kavanyeta ku kula ka xihlangi. Vulavisisi byi kombisile leswaku BPA yi nga khumba byongo na mahanyelo ya vana lava hluvukaka, leswi yisaka eka timhaka ta nhluvukiso wa nkarhi wo leha.
Ku engeteleka ka khombo ra swiphiqo swa metabolic: Minkambisiso yin’wana yi ringanyeta leswaku ku hlangana na BPA swi nga hoxa xandla eka ku nyuhela ngopfu, vuvabyi bya chukele, na vuvabyi bya mbilu hi ku khumba ntirho wa metabolic.
Hambileswi tindlela tin’wana leti nga riki na BPA ti kumekaka, swin’wana swa swilo leswi swi nga ha vaka swi nga ha va ni makhombo, hambileswi vuhlayiseki bya swona bya nkarhi wo leha byi nga si twisisiwaka hi ku helela.
Ehandle ka BPA, tikhemikhali tin’wana na swilo leswi thyakeke na swona swi nga ha va kona eka swakunwa swa le matini, leswi yaka emahlweni swi tlakusa ku vilela hi vuhlayiseki bya ku nwa hi ku kongoma eka swikotela swa aluminiyamu. Hi xikombiso, ku va ni asidi ya swakunwa swo tala, swo tanihi soda, swi nga ha endla leswaku aluminiyamu yi kota ku endla swilo, leyi nga ha vaka yi ri karhi yi nghenisa tikhemikhali eka swakunwa.
2.1 Asidi na ku khuluka ka tikhemikhali .
Ti- soda to tala, swakunwa leswi nyikaka matimba ni juzi swi ni acid leyikulu, leswi nga endlaka leswaku xigwitsirisi xa aluminiyamu xi rhurhumela hi ku famba ka nkarhi. Ku bola loku ku nga endla leswaku ku va ni ku khuluka ka aluminiyamu leyitsongo kumbe tikhemikhali tin’wana leti humaka eka xirhendzevutana xa xigwitsirisi ku ya eka swakunwa. Hambileswi hi ntolovelo nhlayo ya yona yi nga yitsongo, vuyelo bya nkarhi wo leha bya ku dya aluminiyamu bya ha kamberiwa.
Vulavisisi byin’wana byi ringanyeta leswaku ku tshama nkarhi wo leha eka mpimo wa le henhla wa aluminiyamu swi nga ha fambisana ni swiphiqo swa misiha swo tanihi vuvabyi bya Alzheimer. Hambi leswi vumbhoni lebyi tiyeke bya ha riki kona, swa fanela ku tekela enhlokweni leswaku nhlayo yihi na yihi ya aluminiyamu leyi nga ni leach yi nga hoxa xandla eka ndzhwalo wa aluminiyamu hinkwayo ya miri.
2.2 Switolwa swo endliwa na swilo swo hlayisa .
Swinwiwa swo tala leswi nga emathinini, ngopfu-ngopfu ti- soda ta swakudya ni swakunwa leswi nyikaka matimba, swi ni swinwiwa swo endliwa, swilo leswi hlayisaka swilo ni swilo swo engetela leswi nga ha vangaka makhombo ya rihanyo. Swin’wana swa swiengeteri leswi, swo tanihi aspartame na sodium benzoate, swi hlanganisiwe ni timhaka leti nga ha vaka kona ta rihanyo to tanihi ku pandza ka nhloko, ku nga twanani ni swilo swo karhi ni ku nga tsaki ka ku gayela swakudya.
3. Ku khumbeka ka mbango ka swikotela swa aluminiyamu .
Ku engetela eka swivilelo swa rihanyo, ku na timhaka ta nkoka ta mbango leti fambelanaka na swikotela swa aluminiyamu. Hambileswi aluminiyamu yi nga nchumu lowu nga ha vuyiseriwaka swinene, mpimo lowu heleleke wa swikotela leswi endliwaka ni ku lahliwa lembe ni lembe wu ni vuyelo lebyikulu eka mbango.
3.1 Endlelo ra vuhumelerisi leri tirhisaka eneji yo tala .
Ku endliwa ka aluminiyamu swi lava matimba yo tala swinene. Ku ceriwa ka bauxite, ku yi antswisa yi va alumina, ivi u yi hundzula aluminiyamu i endlelo leri lavaka switirhisiwa leswikulu swa eneji. Leswi swi endla leswaku ku va na khaboni ya le henhla, leswi hoxaka xandla eka ku humesiwa ka gasi ya greenhouse na ku cinca ka maxelo.
3.2 Mintlhontlho yo vuyisa swilo leswi nga tirhisiwangiki .
Hambileswi swikotela swa aluminiyamu swi nga ha tlhelaka swi tirhisiwa hi tlhelo ra vutshila, hakanyingi a swi tlheriseriwi kahle. Hikuya hi swiringanyeto swa sweswinyana, kwalomu ka 50% wa swikotela swa aluminium switlheriseriwa emisaveni hinkwayo, kambe sweswo swaha siya nhlayo leyikulu ya swikotela leswi hetelelaka swiri eka tindzhawu to lahlela thyaka kumbe tani hi thyaka. Entiyisweni, US ntsena yi humesa ku tlula 80 wa tibiliyoni ta swikotela swa aluminiyamu lembe na lembe, naswona mpimo wa ku vuyiseriwa eka swifundzha swin’wana wa ha ri ehansi swinene ku tlula leswi wu faneleke ku va xiswona.
Ku vuyisa aluminiyamu na yona yi lava matimba yo engetela, naswona hambi leswi yi nga na matimba yo tala swinene ku tlula ku tumbuluxa aluminiyamu leyintshwa ku suka eka switirhisiwa swo ka swi nga tirhisiwanga, ya ha hoxa xandla eka ku onhiwa ka mbango.
4. Switirhisiwa swin’wana swo nwa ku suka eka swikotela swa aluminiyamu .
Hi ku nyikiwa makhombo ya rihanyo na swivilelo swa mbango leswi fambelanaka na ku nwa ku suka eka swikotela swa aluminiyamu, u nga ha lava ku ehleketa ku cincela eka swin’wana leswi hlayisekeke eka rihanyo ra wena na leswi nga onhiki mbango. Hi leswi swin’wana leswi nga tirhaka:
4.1 Mabodlhela ya nghilazi .
Mabodlhela ya nghilazi i yin’wana ya tindlela leti hlayisekeke swinene to paka loko swita eka swakunwa. Kuhambana na swikotela swa aluminium, nghilazi ayi khuluki ti khemikhali letinga na khombo tofana na BPA kumbe swiengeteri swin’wana eka mati. Ku engetela kwalano, nghilazi yitlhela yitirhisiwa swinene naswona ayi lavi matimba ya nkoka kuva yi humelerisa kumbe ku tlhela yi tirhisiwa. Hambi leswi yi tikaka naswona yi nga ni matimba ku tlula aluminiyamu, mabodlhela ya nghilazi i xihlawuhlawu lexinene eka vaxavi lava lavaka ndlela leyi nga onhiki ntumbuluko ni leyi khathalaka hi rihanyo.
4.2 Swibye swa nsimbi leyi nga riki na swilo swo bola .
Eka lava va lavaka ndlela leyi tirhisiwaka nakambe, mabodlhela ya nsimbi leyi nga riki na swilo ni swibya i ndlela leyinene yo cinca swikotela swa aluminiyamu. Nsimbi leyi nga riki na swilo a yi na chefu, yi tshama nkarhi wo leha naswona a yi leach tikhemikhali eka swakunwa. Yitlhela yi hlayisa mahiselo ya swakunwa nkarhi woleha, hambi kuri ku hisa kumbe ku titimela. Ku tirhisa swibye swa nsimbi leyi nga riki na swilo swi nga hunguta thyaka ni ku hunguta ndhawu ya wena ya mbango.
4.3 Mabokisi na swibye leswi simekiweke eka maphepha .
Swin’wana swo nwa, swo tanihi juzi ni masi, sweswi swi pakiwa eka mabokisi kumbe swibya leswi endliweke hi maphepha. Hi ntolovelo leswi i swin’wana leswi hlayisekeke eka swikotela swa aluminiyamu, tanihi leswi swi nga laviki switirhisiwa swa tikhemikhali, naswona swo tala swi endliwa hi switirhisiwa leswi pfuxetiwaka, leswi nga ha tirhisiwaka nakambe. Languta ti brand leti tirhisaka switirhisiwa swo paka leswi nga ta tshama nkarhi woleha ku tiyisisa leswaku u endla nhlawulo lowu nga na vutivi bya mbango.
4.4 Swikotela swa Eco-Friendly .
Loko u tsakela ku olova ka swikotela kambe u vilerisiwa hi makhombo ya rihanyo na ku khumbeka ka mbango, languta swikoweto leswi tirhisaka swikotela leswi nga onhiki ntumbuluko. Vaendli van’wana va fambile kuya eka kutirhisa ti linings leti endliweke hi swimilani ematshan’wini ya BPA kumbe ti khemikhali tin’wana letinga na khombo. Ku engetela kwalaho, tikhamphani ti le ku kambisiseni ka tindlela to tirhisa aluminiyamu leyi vuyeleriweke eka vuhumelerisi bya swikotela, leswi pfunaka ku hunguta ku onhiwa ka mbango.
5. Mahetelelo: Xana hakunene swi fanerile ku nwa hi swikotela swa aluminiyamu?
Hambi leswi swikotela swa aluminiyamu swi nga ha olovaka naswona swi kumekaka ngopfu, makhombo ya rihanyo lama nga vaka kona lama fambisanaka ni BPA, swiengeteri swa tikhemikhali ni ku khumbeka ka mbango ka vuhumelerisi ni ku lahliwa ka wona swi endla leswaku swi va nhlawulo lowu nga riki wunene eka vatirhisi vo tala. Kusuka eka ku kavanyeteka ka ti hormone kuya eka makhombo ya nkarhi woleha ya ku hlangana na aluminium, swile rivaleni leswaku ku nwa kusuka eka swikotela swa aluminium ahi ndlela leyi hlayisekeke kumbe leyi nga ta tshama nkarhi woleha.
Loko ku lemuka timhaka leti ku ri karhi ku kula, vaxavi vo tala va hlawula swin’wana leswi hlayisekeke, swo tanihi mabodlhela ya nghilazi, swibye swa nsimbi leyi nga riki na swilo swo bola ni tindlela to paka leti nga onhiki ntumbuluko. Hi ku endla swiboho leswi nga ni vutivi swinene malunghana ni swakunwa leswi u swi dyaka ni swibya leswi swi nghenaka eka swona, u nga hunguta ku hlangana ka wena ni tikhemikhali leti nga ni khombo naswona u hoxa xandla eka misava leyi nga ta tshama nkarhi wo leha.
Loko swi vuriwa sweswo, a hi swikotela hinkwaswo swa aluminiyamu leswi tumbuluxiweke swi ringana. Shandong Jinzhou Health Industry Co., Ltd , vito leri tshembekaka eka bindzu ra ku paka, ri tinyiketerile eka rihanyo na vuhlayiseki hi ku endla swikotela swa aluminiyamu swa le ndzeni leswi funengetiweke hi giredi ya swakudya, leswi nga riki na BPA . Yi kumeka eDorobeni ra Jinan, Xifundzha xa Shandong, Jinzhou yi tirhisa ndhawu yo endla byala ya 60,000-square-meter naswona yi tisa ntokoto wo tlula 19 wa malembe wa ku xaviseriwa matiko mambe eka ku humelerisa swikotela swa biya na swakunwa swa xiyimo xa le henhla. Hi na vuxaka bya nkarhi wo leha na swikoweto leswikulu swa misava hinkwayo swo fana na Coca-Cola na Tsingtao Beer, ku nyika vukorhokeri bya maendlelo ya vukandziyisi bya xiphurofexinali na swintshuxo leswi heleleke swa ku paka.
Tanihi muphakeri wa vukorhokeri bya xitshunxo xo paka, Jinzhou u kongomisa eka ku tlhantlha swiphiqo swa vaxavi hi vutshembeki na rivilo. Hi ku xavisiwa ka lembe na lembe loku tlulaka 5.7 wa tibiliyoni ta tiyuniti , hi akile vukorhokeri bya switirhisiwa swo paka swa vukorhokeri bya le henhla, lebyi hlanganisiweke . Kunga khathariseki leswaku u lava mutirhisani wo paka loyi a tshembekaka kumbe xitshunxo lexi heleleke xa xiyimo xin’we xa layini ya wena ya vuhumelerisi bya swakunwa, Jinzhou yi tisa hi khwalithi, vuhlayiseki, na vukorhokeri lebyi u nga byi tshembaka eka ..
Kutani, loko wa ha tsakela ku olova ka swikotela swa aluminiyamu, tiyisisa leswaku u hlawula switirhisiwa leswi endliweke hi switirhisiwa leswi nga riki na BPA, leswi hlayisekeke eka swakudya — ku fana na leswi humesiweke hi Shandong Jinzhou Health Industry Co., Ltd — ku tiphina hi swakunwa swa wena hi ku rhula ka miehleketo, handle ko kavanyeta rihanyo ra wena kumbe ndhawu ya wena.
