Reetiin fe'umsaa %40 ol gadi bu'e, bitattoonni qaruuraa aluminiyeemii xiyyeeffannoo itti kennan

Bara kanas daandii daldala addunyaa gurguddoo irratti reetiin fe’umsaa gadi bu’aa dhufeera. Indeeksii Fe’umsaa Konteenaraan Shaangaayii (SCFI) kan gabaa doonii baroomeetira, bara kana Guraandhala 3 qabxii 2505.17 ol’aanaa ta’een dhaabbate. Haa ta'u malee, Jimaata darbe (9 7ffaa) gara qabxii 1436.30tti gadi bu'ee ture, kunis %42.67 gadi bu'eera. Keessattuu daandii ijoo gara qarqara galaanaa dhiha Ameerikaa, qarqara galaanaa baha Ameerikaa, fi Ameerikaa Kibbaa, gadi bu’iinsi %45 fi %54 gidduutti kan mul’ate yoo ta’u, kunis avalanche to’annaa ala ta’e fakkaata. Haala hamaa akkasii kanaan walqabatee dhaabbileen doonii hojii malee waan hin turreef tarkaanfii fudhachuu jalqabaniiru!

Addatti ammoo, gadi bu’iinsa reetii fe’umsaa itti fufiinsa qabu to’achuuf dhaabbileen doonii tarkaanfiiwwan hedduu fudhataniiru. Torban shanan dhufan keessatti dooniiwwan %7 hir’isuu malees, tooftaalee akka dooniiwwan gurguddoo bakka buusuu fi daandii haaraa jalqabuu yeroo biraatti dabarsuu hojiirra oolchaniiru. Haa ta’u malee, tarkaanfiiwwan kun ammallee reetii fe’umsaa tasgabbeessuu yoo dadhaban, dhaabbileen doonii doonii isaanii daran hojii malee hojjechuu danda’u.

Akka tilmaama Drewry, torban shanan dhufan keessatti daandii guddaa Awurooppaa-Ameerikaa irratti doonii 715 jalqaba irratti beellamame keessaa, imala 47 ni haqama. Kanneen keessaa, dooniiwwan gara bahaatti deeman keessaa %43 kan haqaman yoo ta’u, dooniiwwan Eeshiyaa-Kaaba Awurooppaa fi Meeditiraaniyaanii keessaa %30 kan haqaman yoo ta’u, dooniiwwan gara dhihaatti deeman keessaa %28 ni haqamu.

Gabaasni yeroo dhiyootti gorsaa Leenerliitikaa irraa bahe akka agarsiisutti, dhaabbileen doonii guddina dandeettii to’achuuf tarkaanfii fudhachuu jalqabaniiru, kunis gadi bu’iinsa reetii fe’umsaa dhiheenya kana mul’ate duubatti deebisuuf yaaliin godhame. Fakkeenyaaf, hogganaan indaastirii Meditiraaniyaanii (MSC) daandii Mustang Trans-Pacific irraa akka bahu mirkaneessee jira, dooniiwwan konteenaraa TEU 24,000 guddaa karaa Eeshiyaa-Kaaba Awurooppaa irraa gara daandii Meditiraaniyaanii fi West Afrikaatti geessu. Dabalataanis, Ocean Alliance daandii haaraa Eeshiyaa-Kaaba Awurooppaa jalqaba baatii Sadaasaaf qophaa’e jalqabuuf yeroo biraatti darbeera, Gamtaan Muummee ammoo daandiiwwan Paasifikii lama jalqaba Caamsaaf karoorfaman akka harkifatu ni eegama.

Daataan MDS Transmodal irraa argame akka agarsiisutti dhaabbileen doonii daandii Paasifikii Fulbaana waliin wal bira qabamee yoo ilaalamu hir’isuun, ji’a kana keessa %5 hir’isuun isaanii ni yaadatama. Dandeettiin waliigalaa baatii Sadaasaa bara kanaa TEU miliyoona 1.686 yoo ta’u, kunis ji’a darberraa TEU 81,000 hir’ateera, garuu ammallee bara darbe yeroo walfakkaatu caalaa %16 ol ta’a. Kunis gara fuulduraatti dandeettii dabalataa hir’isuu danda’uuf akka dursaa ta’uu danda’utti ilaalama.

Dhuma bara 2020 irraa eegalee hanga dhuma bara 2024tti dandeettiin doonii konteenara addunyaa harka sadii ol guddateera, baay’inni fe’umsaa addunyaa ammoo %10 gadi dabaleera. Keessa beektonni industirii dandeettiin guddaan akkasii gartokkoon kan xuuxamuu danda’u sababoota akka dhiphina buufata doonii, weerara, ykn rakkoo Galaana Diimaa qofaan xuuxamuu danda’a. Doonii haaraa geejjibsiisuun rakkoon dandeettii garmalee suuta suutaan babal’achaa jira.

Dhaabbileen doonii itti aansee doonii isaanii hojii malee jiraachuu fi dhiisuu isaanii ilaaluun hafeera. Gama biraatiin ammoo dhimmoonni taarifaa dhangala’aa meeshaalee ukkaamsuu akka danda’anis yaaddoo qaba. Daataan SCFI akka agarsiisutti, saffisa fe’umsaa daandii Awurooppaa 2,851 percontainer ture,garuu ji’a kana keessa,gara 1,582 gadi bu’ee ture, kunis %44.51 gadi bu’eera. Qarqara dhiha daandii Yunaayitid Isteetis irratti, reetiin yuunitii walqixa miila afurtamaa (FEU) 4,997to4,997to2,291 irraa gadi bu’uun %54.12 hir’ate. Haaluma walfakkaatuun qarqara bahaa daandii Yunaayitid Isteetis irratti, safartuun FEU tokkoof 6,481to6,481to3,329 gadi bu’uun isaa %48.13 gadi bu’eera.

Orma Bitamtoonni aluminiyeemii dursanii tooftaalee dandamachuu bocuu qabu, kunis jijjiirama saffisa fe’umsaa, imaammata taarifaa, tasgabbii dhiyeessii fi balaa sharafa alaa irratti xiyyeeffachuun duubbee waliin jiraachuu kufaatii saffisa fe’umsaa galaanaa fi rakkoo taarifaa jalatti. Baasii loojistikii haala gaariin fayyadamuudhaan, balaa dhiyeessii adda addaa gochuudhaan, jechoota waliigaltee irra deebi’anii mari’achuudhaan, meeshaalee dijitaalaa fayyadamuudhaan, bitattoonni haala gabaa walxaxaa fi jijjiirama hin qabne keessatti dorgomaa ta’ee itti fufuu fi to’annoo baasii galmaan gahuu danda’u. Kanuma waliin adeemsa naannoo fi daayinamiksii ji’oopoolitikaa xiyyeeffannoo kennuunis dandeettii misooma itti fufiinsa qabu yeroo dheeraa dhaabbilee fooyyessuuf gargaaruu danda’a.